ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความอุดมสมบูรณ์ในด้านของทรัพยากรธรรมชาติ เพราะฉะนั้นสิ่งที่ทำให้เศรษฐกิจของประเทศไทยสามารถเจริญเติบโตก้าวไปข้างหน้าได้มาจนถึงปัจจุบันนี้ก็คือ พืชต่างๆ เราจะเห็นได้ว่าพืชของประเทศไทยนับว่าเป็นสินค้าส่งออกที่ค่อนข้างมีชื่อเสียงในระดับโลกอย่างมาก หลายๆ ชาติต่างให้การยอมรับว่าหากต้องการพืชที่มีคุณภาพดีต้องนึกถึงประเทศไทย ข้าว เป็นพืชอาหารที่สำคัญชนิดหนึ่งของโลก โดยเฉพาะประเทศในภูมิภาคเอเชียที่นิยมรับประทานข้าวเป็นอาหารประจำวันมากกว่าในภูมิภาคอื่นๆของโลก การผลิต บริโภคและการค้าข้าวส่วนใหญ่จึงอยู่ในแถบทวีปเอเชีย แต่ข้าวที่ผลิตได้ส่วนใหญ่จะใช้ในการบริโภคภายในประเทศ
ปัจจัยซึ่งส่งผลต่อผลผลิตต่อไร่ต่ำ
1) การจัดการน้ำ ทั้งขาดระบบชลประทาน-คลองส่งน้ำเพื่อการเกษตร
2) ปัญหาดินเสื่อมโทรมและไม่เหมาะสม
3) เกษตรกรไทยส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ทำให้การจัดการดินและการใช้ เครื่องจักรกลการเกษตรไม่คุ้มค่า
4) ปัญหาการขาดเมล็ดพันธุ์ที่เหมาะสม
5) การใช้ปุ๋ย ซึ่งไม่เหมาะสมกับพื้นที่
การแก้ปัญหาหนี้เกษตรกร
1. การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ในการแก้ปัญหาเกษตรตกต่ำทั้งนโยบายการคลัง การเงินและการแทรกแซง ซึ่งจะต้องไม่เป็นผลกระทบระยะยาวเหมือนกรณี จำนำข้าว
2. การแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนเกษตรกร ต้องมีแนวทางการปรับโครงสร้างหนี้ การพักหนี้ การชะลอการชำระหนี้ การลดดอกเบี้ย
3. การแก้ปัญหาระยะกลางและยาว เกี่ยวข้องกับการเพิ่มขีดความสามารถใน การแข่งขันทั้งด้านการเพิ่มผลผลิตต่อไร่ให้สูงขึ้น การเปลี่ยนไปปลูกพืชที่มี ศักยภาพและการทำนาแบบผสมผสาน
4. การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การแปรรูปสินค้าเกษตรและอุตสาหกรรม การเกษตรต้องเป็นวาระแห่งชาติ ต้องทำอย่างจริงจัง
5. แนวทางการลดพื้นที่เพาะปลูก ต้องประกาศเป็นนโยบายชัดเจนเป็น นโยบายต่อเนื่อง เลือกพืชให้เหมาะสมกับพื้นที่ การชดเชยรายได้และ หลักประกันรายได้
แนวทางการปฏิรูปข้าว
ข้อเสนอแนะแนวทางการปฏิรูป :
1) การส่งเสริมเกษตรกรในการปลูกข้าวคุณภาพและสุขภาพ เช่น ข้าว GI, ข้าวอินทรีย
2) ส่งเสริมการแปรรูปข้าวในรูปแบบต่างๆ เช่น การสกัดวิตามินจากข้าว เครื่องสำอาง ฯลฯ
3) การเพิ่มความเข้มแข็งและอำนาจการต่อรองด้วยการส่งเสริมการรวมกลุ่มเกษตรกรใน รูปแบบสหกรณ์และตลาดกลาง ทั้งขายและซื้อปัจจัยการผลิต
4) ส่งเสริมให้มีศูนย์ข้าวชุมชน โรงสีชุมชนและศูนย์ข้อมูล
5) การให้เข้าถึงพื้นที่ชลประทานด้วยการดึงและผันน้ำโดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
6) ส่งเสริมให้มีการรวมนาแปลงใหญ่ หรือ Mega Farm โดยอาจให้เอกชนที่มีศักยภาพเข้า มาร่วมโครงการและหรือสนับสนุนให้เกษตรกรรวมตัวกันในการใช้เครื่องจักรกลการเกษตร และบริหารจัดการ
7) การเร่งส่งเสริมพันธุ์ข้าวใช้น้ำน้อย ข้าวพันธุ์พื้นบ้าน
ไร่เทพ เป็นอาหารเสริมพืชที่ต้นข้าวต้องการมากสำหรับ การเจริญเติบโต โดยเฉพาะดินนา ที่มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ จะต้องมีการรดไร่เทพในดินนั้น เพื่อต้นข้าวจะได้แข็งแรง แตกกอมาก และให้ผลิตผลสูง ควรฉีดพ่นไร่เทพทั้งในแปลงกล้า และแปลงปักดำ ตลอดถึงพื้นที่นาที่ปลูกแบบหว่านต้นข้าวต้องการสารอาหารมาก และการใช้ไร่เทพที่เป็นอินทรีย์วัตถุ จะช่วยทำให้ข้าวแข็งแรง ลดปัญหาโรคแมลงลงได้มาก ประกอบกับข้าวพันธุ์ดีก็มีความต้านทานต่อโรคและแมลงอยู่แล้ว แต่เกษตรกรก็ควรตรวจดูแปลงข้าวอยู่เสมอ