“ห่มดิน” ด้วยฟางข้าว คืนของขวัญให้ดิน

“ห่มดิน” ด้วยฟางข้าว เพื่อทำให้ดินฟื้นสภาพนอกจากนั้นเป็นการฟื้นธาตุอินทรีย์ให้ดินแล้ว ยังเป็นการป้องกันของวัชพืชขึ้นอีกด้วย เนื่องจากเหล่านั้นวัชพืชจะถูกคลุมทำให้ไม่สามารถเติบโตได้ ถือเป็นการปรับปรุงดินก่อนการเพาะปลูกพืช



 

ฟางข้าวของเหลือจากธรรมชาติ มีประโยชน์มหาศาลที่เพื่อนๆ เกษตรกรส่วนใหญ่รู้จักเป็นอย่างดีนั่นก็คือ “ฟางข้าว” เกษตรกรใช้ประโยชน์จากฟางข้าวหลายวิธี มาดูกันว่าประโยชน์ของฟางข้าวมีอะไรบ้าง ช่วยปรับโครงสร้างของดิน ที่เป็นกรดหรือเป็นด่าง ให้เกิดความสมดุล สร้างดินให้มีชีวิต ช่วยประหยัดน้ำในการรดต้นพืชรักษาความชื้นให้แก่ดิน

 

  • ฟางข้าวช่วยรักษาหน้าดินตามธรรมชาติของดิน ถ้าหากไม่มีอะไรปกคลุมหรือกั้นเอาไว้ หน้าของดินจะเสื่อมสลายและสูญเสียไปกับการชะล้างพังทลายจากน้ำ แสงแดด และลม
  • ฟางข้าวจะช่วยควบคุมพืชที่เป็นวัชพืชในนาข้าวไม่ให้งอกเจริญเติบโต โดยฟางข้าวที่คลุมผืนนาจะบดบังแสงแดดไม่ให้ส่องถึงและยังจะช่วยรักษาความชื้นของดินในนาให้อยู่ได้นาน ซึ่งจะทำให้ต้นข้าวมีน้ำเพียงพอแม้จะมีสภาวะแห้งแล้งติดต่อกันก็ตาม ต้นข้าวก็สามารถเจริญงอกงามให้ผลผลิตสูงกว่าการเปิดดินโดยปราศจากฟางข้าวคลุมดิน
  • ความชื้นในสภาพคลุมฟางข้าว ในนาข้าวหลังเก็บเกี่ยวมีเพียงพอที่จะปลูกพืชตระกูลถั่วอายุสั้น โดยเฉพาะถั่วเขียว ซึ่งมีอายุ 60 วัน หรือพืชหมุนเวียนอื่นๆ ที่จะช่วยในเรื่องการลดการระบาดของแมลงศัตรูพืชได้ โดยปลูกหลังจากที่ได้ไถฟางกลบลงไปในดินแล้ว การปลูกพืชตระกูลถั่วหลังการทำนายังใช้น้ำน้อยและเพิ่มไนโตรเจน โดยเชื้อจุลินทรีย์ที่ปมรากถั่วจะตรึงไนโตรเจนจากอากาศมาเป็นปุ๋ยในดิน ฟางข้าวช่วยเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุในดินนา
  • เป็นแหล่งของธาตุอาหารพืช ฟางอุดมสมบูรณ์ไปด้วยแร่ธาตุต่างๆ เช่น แคลเซียม ฟอสฟอรัส และไนโตรเจน และธาตุอื่นๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช
  • ฟางข้าวช่วยทำให้ปริมาณอินทรียวัตถุในดินนามีมากขึ้น ดินมีความชื้นพอเหมาะ การย่อยสลายจะเร็ว และไม่เกิดสารพิษ จุลินทรีย์จะช่วยย่อยสลายอินทรียวัตถุในนา ไม่ว่าจะเป็นฟางข้าวหรือวัชพืชให้เน่าเปื่อยกลายเป็นปุ๋ยคลุกเคล้าลงไปในดิน เป็นแหล่งอาหารและพลังงานให้จุลินทรีย์ตรึงธาตุไนโตรเจนมาเป็นปุ๋ยและให้ธาตุอาหารให้แก่ข้าว สร้างความเจริญเติบโตและให้ผลผลิตสูงขึ้น
  • ฟางช่วยปรับโครงสร้างของดิน ที่เป็นกรดหรือเป็นด่างให้เกิดความสมดุลในตัวมันเอง ดินที่เป็นกรด (Acid Soils) หมายถึงดินที่มีค่า pH ต่ำกว่า 0 ดินที่เป็นด่าง (Alkaline Soils) หมายถึงดินที่มีค่า pH สูงกว่า 7.0 ไม่ว่าดินจะเป็นกรดหรือเป็นด่าง ถ้าหากท่านเอาฟางข้าวไปคลุมดินไว้ สิ่งเหล่านี้จะค่อยๆ หายไปเองทันท
  • สร้างระบบนิเวศ ถ้าหากเราทำกสิกรรมที่ใช้ฟางข้าวเป็นหลัก จะทำให้ประหยัดน้ำมากขึ้น ช่วยให้เกิดวัฏจักรชีวิตของสัตว์ที่มีประโยชน์ต่อดิน ตามธรรมชาติดินที่ว่างเปล่าหรือดินโล้น จะเป็นดินป่วย ดินดาน ดังนั้น ถ้าหากเราปลูกพืชลงไปพืชผักจะอ่อนแอ ไม่เจริญเติบโต ศัตรูของพืชก็จะมาทำลาย แต่ดินที่คลุมด้วยฟางข้าว จะเป็นดินที่ร่วนซุยเพราะไส้เดือน จุลินทรีย์และสัตว์ต่างๆ ช่วยกันพรวนดิน ดินที่คลุมด้วยฟางข้าวก็จะเป็นอาณาจักรของสัตว์ต่างๆ เพราะระบบนิเวศวิทยาอุดมสมบูรณ์ เช่น คางคก แย้ จิ้งเหลน แมงมุม ฯลฯ การระบาดของแมลงศัตรูพืชก็จะค่อยๆ หายไปโดยที่เราไม่ต้องไปใช้สารขับไล่แมลง

ที่มา : งานศูนย์บริการวิชาการและฝึกอบรม ผ่ายวิจัยและบริการวิชาการ คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่